Zachowek – czym jest i komu się należy?

Prawo spadkowe precyzyjnie określa zasady przejścia praw i obowiązków majątkowych po śmierci danej osoby. Jak wiemy, dziedziczenie może odbywać się na podstawie sporządzonego testamentu lub ustawy. Więcej na temat dziedziczenia przeczytasz w tym artykule.

W przypadku dziedziczenia testamentowego spadkodawca może dowolnie rozdysponować swój majątek. Co się dzieje w przypadku, w którym zmarły nie ustanowił w testamencie spadkobiercami najbliższych mu osób?

Zachowek – co to?

Zachowek ma za zadanie chronić interes osób pominiętych w testamencie poprzez uprawnienie ich do udziału w majątku zmarłego. Najczęściej jest to kwota pieniężna i należy się osobie uprawnionej do otrzymania zachowku, jeśli nie otrzymała jej wcześniej w innej postaci, np. darowizny. Zachowek to część wartości tego, co osoba uprawniona do zachowku otrzymałaby w momencie dziedziczenia ustawowego po zmarłym. 

Zachowek – komu przysługuje, a komu nie?

Nie każdemu bliskiemu zmarłego przysługuje prawo do zachowku. Polskie prawo jasno wskazuje, że mają je wyłącznie osoby, które byłyby powołane do spadku w przypadku dziedziczenia ustawowego: małżonek zmarłego, zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki) oraz rodzice. 

Zachowku nie może żądać małżonek wyłączony od dziedziczenia oraz osoby, które odrzuciły spadek, zrzekły się dziedziczenia, zostały wydziedziczone przez spadkodawcę lub uznane za niegodne otrzymania spadku. 

Kto jest zobowiązany do zapłaty zachowku?

Do zapłaty zachowku w pierwszej kolejności zobowiązani są spadkobiercy powołani do dziedziczenia na podstawie testamentu. Jeśli nie jest możliwe otrzymanie od nich należnej kwoty, w drugiej kolejności odpowiedzialność przechodzi na zapisobierców windykacyjnych, a następnie na osoby obdarowane przez spadkobiercę.

Procedura dochodzenia zachowku

O zachowek dochodzi się w procesie sądowym i aby możliwe było rozpoczęcie postępowania, należy złożyć odpowiedni pozew do sądu rejonowego lub okręgowego. Polskie prawo umożliwia dochodzenie zachowku w ciągu 5 lat od chwili ogłoszenia testamentu lub otwarcia spadku. Przekroczenie tego terminu skutkuje możliwością uznania roszczenia za przedawnione. 

Podsumowanie

Zachowek może budzić wiele skrajnych emocji, szczególnie wśród osób z bliskiej rodziny zmarłego. Gdy nie jest możliwe polubowne załatwienie sprawy, należy skonsultować się z adwokatem, który doradzi i wesprze w postępowaniu sądowym. Zapraszam do kontaktu, jeżeli poszukujesz prawnika, który zajmie się Twoją sprawą.